همان طور که در بازار می چرخید که برایش بهترین سیسمونی را بخرید، باید برنامه ای جامع تدوین کنید تا انسانی که شکل می گیرد دست کم قابل دفاع باشد. زمان هم کم است، یعنی کار به صورت فشرده شروع می شود اما در طول سالیان از فشار کار کم می شود.
نقطه شروعش هم در خوشبینانه ترین حالت زمان بسته شدن نطفه است، بگذریم که کارشناسان معتقدند ماجرا پیش از این حرف ها شروع می شود و برخی آنقدر عقب رفته اند که شروع کار را تا زمان به دنیا آمدن شما پدر و مادر بالقوه عزیز عقب برده اند. اوج این روند هم از زمان تولد کودکتان تا پنج سالگی اوست. در این بازه زمانی ۹۰ درصد شخصیت یک انسان شکل می گیرد.
حالا اگر همان زمانی را که سال های اولیه زیست کودک است ، درنظر بگیریم چه باید بکنیم؟ چه کنیم که روزی که بچه قد کشید و دچار غرور نوجوانی شد و زل زد در چشم هایمان، نپرسد شماها اصلا چرا مرا به دنیا آوردید؟ مگر در خودتان چه دیده بودید؟ باور کنید جواب این سوال میزان دارایی های شما نیست، جوابش چگونگی تربیت و میزان مهارت هایی است که در این سال ها به او آموخته اید.
در این نوشتار یک بسته تربیتی شسته و رفته داریم که برگرفته از نظرات کارشناسان مختلف روان شناسی و تربیت اجتماعی داخلی و خارجی است.
راهکارهای کودکانه
یکی از مهم ترین مهارت هایی که کودک باید فرابگیرد، برقراری ارتباط موثر است. آموزش این مهارت را از دوره جنینی شروع کنید. پدر و مادر آموزگار اصلی این مهارت هستند. اگر مشکلی برایتان پیش آمد، درباره اش حرف بزنید، آنقدر که مساله برای طرفین حل شود یعنی به نظر جدیدی برسید که برای هر دوی شما مثمرثمر باشد.
اگر فرصت حرف زدن ندارید، وعده ای بگذارید تا درباره آن حرف زده شود و حتما بی خداحافظی فضای گفت وگو را ترک نکنید. شیوه استدلال و میزان هیجان شما در هنگام گفت وگو، بشدت شبیه همان رفتاری است که کودک تان از خود بروز خواهد داد، پس دقت تان را مضاعف کنید. زمانی هم که کودک متولد شد در هر سطحی او را درگیر زندگی خودش کنید.
بویژه از زمانی که سخن گفتن را فرا گرفت، با او درباره مسائل مربوط به زندگی سه نفره تان صحبت کنید، او ذهن جستجوگری دارد، مطمئن باشید تعداد راهکارهایی که برای یک مساله ارائه می دهد از راهکارهایی که به ذهن شما می رسد، بیشتر است. پدرو مادر باید بتوانند شنونده خوبی باشند و به تمامی راهکارهای کودکانه فرزندشان گوش داده و درباره نتایج احتمالی آنها با او به گفت وگو بپردازند.
به این ترتیب او در بزرگسالی هم انسانی تک محور نمی شود، چراکه او تمرین کرده درباره راهکارهای متنوعی فکر کند. چنین انسان هایی سخت به بن بست می رسند.
یک خانواده ۳ نفره
اولین نکته ای که پس از تغییر تعداد اعضای خانواده باید در نظر گرفت، به رسمیت شناختن عضو جدید است. حال که یک نفر به خانواده اضافه شده، در همه شئون زندگی دخیل است و تنها خط قرمزش روابط خصوصی پدرومادر است. پس دقت کنید هر تصمیمی که می گیرید و هر فعالیتی که انجام می دهید هم خود او و هم نظر او را در نظر بگیرید. او هم مثل شما یک رای دارد.
تا زمانی که حرف نمی زند از روی رفتارش براساس مشاوره های بزرگ ترها و روان شناس ها تصمیم بگیرید و از زمانی که زبان باز کرد، او را مخاطب قرار دهید. این کار البته شیوه خاصی دارد که برایتان خواهیم گفت. شما شیوه گفت وگوی سه نفره را در زندگی الگوی خود قرار دهید، از این پس همه مسئول اتفاقی که در خانواده می افتد، هستند و بنابراین فرصت کمی برای سرزنش دیگری به دست می آید.
اگر راهکار کودک اشتباه باشد
گاهی ماجرا طوری پیش می رود که پدر و مادر آن را صحیح نمی دانند. به عبارت بهتر کودک به نتیجه ای می رسد که اشتباه است. حتی گاهی ممکن است تصمیمی بگیرد که به او آسیب می زند.
در این شرایط به پدرومادر توصیه اکید می شود که تجارب خود را به بچه انتقال ندهند، از خاطرات خودشان هم برایش نگویند، نصیحت هم نکنند بلکه طوری با بچه برخورد کنند که بچه با عقل خودش به این نتیجه برسد که آن امر غلط است.
خوب گوش کردن به دلایل کودکانه، تایید و همراهی کردن او و طرح سوال از شیوه های برقراری ارتباط در این شرایط است. اما اگر فرزندتان باز هم به نتیجه درستی نرسید، عجله نکنید و هول نشوید. بهتر است درباره نتایج نظرش طرح سوال، کنید.
پیش از آن که اقدامی در این زمینه انجام دهد از او بخواهید برای حل مشکلات نتایج حاصل از عملش راه حل بدهد. همچنین می توانید بدون این که حرفی بزنید کودک را با زندگی یکی از آشنایان که آن اشتباه را مرتکب شده آشنا کنید تا خودش نتایج تصمیمش را ببیند.
در کل باید دقت کنید که پدر و مادر وسواسی لقب نگیرید. مشکل اینجاست که پدرومادر وسواسی مداخله می کنند، به جای مداخله، آموزش دهید. چاقو را تا چه زمانی می توانید از دست کودک مخفی کنید؟ بهتر است همان اول شیوه استفاده از آن و کاربردش را به او آموزش دهید. تمرین کنید تا کودکتان با نظارت خودتان تجربه کند.
در این شرایط حتی بریدن دستش مشکلی ایجاد نمی کند، هر قدر هم بریدگی عمیق باشد باز هم بهتر از این است که کاربرد چاقو را نشناسد و دور از چشم شما بخواهد آن را تجربه کند.
درباره سایر آموزش ها هم می توانید همین گونه عمل کنید مثل عبور از پله ها. تجربه افتادن ضرری ندارد. برای عبور کودک از پله، پدر و مادر به جای این که دست بچه را بگیرند باید ابتدا به او آموزش بدهند و سپس یک پله از او جلوتر و رو به او حرکت کنند تا کودک خودش پایین بیاید. در این شرایط اگر کودک بیفتد، دستش را می گیرید تا حداکثر یک پله بیفتد. سپس تمرین را تکرار می کنید.
خارج از خانه
کودک با افراد دیگری جز پدرومادرش نیز ارتباط دارد و از آنها نیز الگو می پذیرد. روان شناسان تاکید می کنند مدیریت نحوه ارتباطات فرزند با دیگران در محیط خارج از خانه برعهده پدرومادر است.
اگر پدرومادر آموزش دیده در گفت وگوی کودک با سایر کودکان حضور داشته باشند، خودبه خود گفت وگوها در مسیر رشد صورت می پذیرد، چراکه اگر آسیبی در آن وجود داشته باشد، پدر و مادر فعال، مداخله مناسب انجام می دهد.
اگر کسی نظر غلطی بدهد، پدرومادر باتوجه به تجربه و تبحرش در مهارت های ارتباطی با طرح سوال درباره نتایج طرح باعث می شود نظرش را اصلاح کند. کودک هم یاد می گیرد که اگر فردی نظر غلطی داشت چگونه برخورد کند. به این ترتیب بچه ها سیستم تغییر و اصلاح نظرات خودشان را هم یاد می گیرند.
البته این ارتباطات تنها در کوچه و مهدکودک و مدرسه اتفاق نمی افتد و ممکن است در ارتباطات فامیلی هم باشد . پدر و مادر باید ارتباط با خانواده هایی را که ممکن است آسیب زا باشد، مدیریت کنند. حتی ممکن است این ارتباطات را قطع کنند یا به حداقل برسانند تا بچه در معرض آسیب نباشد.
مثلا اگر در خانواده ای از اقوام شما دروغگویی رایج شده، بدون این که پیش فرزندتان از آن خانواده انتقاد شدیدی بکنید، روابط تان را با آنها کم کرده ، در کنار آن با طرح داستان هایی ارزش راستگویی را در کودکتان نهادینه کنید یا اگر ماجرا جنبه ظاهری دارد و نه رفتاری، مانند حجاب که خانواده شما به آن تاکید وی ژه دارد و خانواده یکی از خویشان شما نه، می توانید به جای کم کردن رابطه از خانواده مذکور بخواهید در حضور فرزند شما کمی پوشش خود را تغییر دهد تا کودکتان دچار دوگانگی نشود.
وقتی حرف راست از بچه شنیده نمی شود
بچه ها گاه کارهایی می کنند که از طرف بزرگ ترها به عنوان خط قرمز تعریف می شود. البته این خط قرمز معمولا در رابطه با بچه هاست و بزرگ ترها می توانند از هر خطی عبور کنند. مثلا وقتی کودکی دروغ می گوید یا پرخاشگری می کند. در این شرایط چه باید کرد؟
خوب است بدانید دروغ برای کودک زیر سه سال معنا ندارد؛ آنها نمی دانند که حوزه تفکرشان خصوصی است و فکر می کنند والدین می توانند ذهن آنها را بخوانند. بین سه تا چهار سالگی درمی یابد که دیگران نمی دانند او چه فکر می کند و نمی توانند ذهنش را بخوانند.
در این سن قدرت تخیل و تصویرپردازی به اوج خود می رسد و کودک همزمان با یادگیری مهارت ها و اطلاعات جدید، قدرت ذهنی خود را بالاتر می برد. در این سن داستان پردازی کودک بسیار قوی است و یاد می گیرد کار بدش را گردن یک فرد خیالی بیندازد. او بین واقعیت و خیال، مرزی قرار نمی دهد و گاهی والدین خیال پردازی وی را به اشتباه دروغ نام می گذارند.
کودکان از حدود شش سالگی دروغ را می شناسند و در ۸ تا ۹سالگی تفاوت واقعیت و دنیای فانتزی را در می یابند و تا ده سالگی کاملا بین حقیقت گویی به عنوان یک کار صحیح و دروغ گویی به عنوان یک کار نادرست تفاوت می گذارند.
اما در کل این دوران رفتار پدرومادر تاثیر زیادی بر دروغگو شدن فرزندشان دارد. مثلا وقتی کودک به مادرش می گوید که از برادرش متنفر است، مادر شاید او را به خاطر این حقیقت گویی تنبیه کند، اما اگر همین کودک در آن لحظه آشکارا بگوید حالا دیگر برادرش را دوست دارد، مادرش شاید به او پاداش دهد و او را در آغوش بگیرد و ببوسد.
خوب این کودک چه نتیجه ای از این تجربه خواهد گرفت؟ او متوجه می شود مادرش دروغگوهای کوچولو را دوست دارد! پس اگر مایل هستید به کودکان خود راستگویی را آموزش دهید، باید برای گوش دادن به حقایق تلخ به اندازه حقایق شیرین تحمل داشته باشید. اگر قرار است کودک راستگو بار آید، نباید او را ترغیب کرد، درباره احساسش دروغ بگوید، چه این احساسات مثبت باشد و یا منفی.
لازم است درباره رفتارهای کودک و دلایل دروغگویی اش آگاهانه تصمیم گرفت. هرگز نباید کودک را دروغگو خطاب کرد. این لقب منفی باعث از دست رفتن اعتماد به نفس وی می شود و او را به سمت دروغگویی بیشتر ترغیب می کند.
اگر فرزندتان درباره فرود آمدن یک بالگرد در خیابان حرف می زند از او درباره چگونگی هدایت بالگرد بپرسید. به تصورات ذهنی او پر و بال بدهید نه این که او را متهم به دروغگویی کنید. همچنین او را به دروغگویی تشویق نکنید. اگر کاری که خواسته بودید انجام نداده است درباره آن سوال نکنید تا مجبور به دروغ گفتن نشود.
کافی است تذکر بدهید که کارش را هنوز انجام نداده است. درباره پرخاشگری یا سایر ناهنجاری ها هم وضع به همین منوال است. سعی کنید ریشه های رفتار او را دریابید و با رفتارتان به طور ضمنی ناهنجاری را کارآمدتر جلوه ندهید.
پدر خودپرداز نیست
از نظریات روان شناختی مثل آنچه فروید درباره عقده ادیپ و میل به غلبه بر پدر و این طور حرف ها گفته، بگیرید تا نظریات سنتی که نقش پدر در تربیت فرزند را تنها ژنتیک پنداشته و عامل ثانویه در رشد او قلمداد می کند؛ همه به یک چیز اذعان دارند و آن جایگاه پدر در خانواده است.
هرچند بعضی ها نقش پدری را مانند دورانی که انسان های اولیه زیست بدوی داشتند و تنها از طریق شکار و تامین غذا، نقش خود را در قبال قبیله ایفا می کردند، هنوز به «نان آوری» و گاهی هم «سروصدا کردن» تقلیل می دهند، اما واقعیت این است که کارشناسان امروزه برای پدرها نقش های مهم تری علاوه بر کارویژه های ژنتیک و نان آوری و خشونت قائلند.
مثلا نظریات جدید در حوزه تربیت فرزند نشان می دهد که پدران گاه بدون آن که حتی خود بدانند با حضور «موثر» در خانه و پشتیبانی عاطفی از فرزندانشان، عامل مهمی می شوند در رشد آنها حتی از نظر رشد جنسی. پدران می توانند نگاه دختران خود را به مردان تغییر دهند و به پسران شان مسئولیت پذیری یا از زیر کار دررفتن را آموزش دهند.
بنابراین آنچه به پدران امروز آموزش داده می شود، حضور موثر در تربیت فرزند، گفت وگو با او، ایجاد تعادل میان کار بیرون از منزل و تربیت فرزند و تقویت ارتباطات اجتماعی او با مشارکت فعالانه و آشنایی با دوستان اوست.
شاید به همین خاطر باشد که طبق بررسی های صورت گرفته، کودکانی کم ترین نمرات و بدترین روابط اجتماعی را دارند که پدرانشان سرد، قدرت طلب، ستیزه جو و مداخله گر بوده اند.
به عقیده صاحب نظران، بازی هایی که معمولا فرزندان با پدرانشان انجام می دهند، هیجان آمیزتر و به نوعی شلوغ تر از بازی هایی است که با مادران تجربه می کنند و به همین دلیل خلاقیت فرزند برای خلق بازی های نوآورانه و گشایش راه های جدید برای بازی های تکراری را بیشتر می کند.
به این ترتیب در نظام های نوین تربیتی، دیگر تفکیک های سفت و سخت میان وظایف مادری و پدری وجود ندارد و این ایده که پدر باید تامین نیازهای مادی را بیرون از خانه دنبال کند و مادر در درون خانه تربیت و پاسخ به نیازهای عاطفی را دنبال کند، بشدت کمرنگ شده و اتفاقا گاه تاکید می شود که پدران می توانند نقش موثرتری در تربیت فرزند و تقویت عواطف او ایفا کنند.
بنابراین حالا که پدر شده اید و زندگی فراتر از زیست دونفره را انتخاب کرده اید، بهتر است به جای رفتن به سراغ راه های ساده تربیت فرزند که همان بیرون از خانه بودن و ساعاتی طولانی کار دشوار کردن است به راه های پیچیده تر و کارآمدتری فکر کنید. راه هایی که هرچند در ظاهر ممکن است شما را پدری سختکوش نشان ندهد، اما بی تردید می تواند فرزندان مفیدتری برای جامعه بسازد.
پس آستین ها را بالا زده، به سراغ فرزندتان بروید و حسب سن و سالی که دارد، بازی یا گفت وگو یا ورزش و تفریح همراه وی را بیازمایید و حتی اگر به خاطر خاطرات گذشته، ابتدا شما را پس زد، باز ناامید نشوید و فراموش نکنید که پول توجیبی همه آن چیزی نیست که فرزند از پدرش می خواهد و هیچ گاه جایگاه خود در خانواده را به یک خودپرداز فرونکاهید.
چه کنیم که «مغزبادام» تلخ نشود
«مغز بادام»، حکایت نسبت نوه است با پدربزرگ ها و مادربزرگ هایش. به دنیا آمدن او برای آنها شیرین تر است چون دردسر اضافه ندارد و کسی هم مراقبت و تربیت نوه را وظیفه پدربزرگ و مادربزرگ نمی داند و به این ترتیب همانند مغز بادام می شود بی هیچ واسطه از حضور نوه جدید لذت برد.
با وجود این پدربزرگ ها و مادربزرگ ها باید دقت کنند که هرچند راهنمایی آنها به پدر و مادر بی تجربه در امر فرزندداری موثر است، اما نباید با زیاده روی، نقش مداخله گر را ایفا کنند. پدربزرگ ها و مادربزرگ ها باید در میانه مسیری بایستند که یک سوی آن بی توجهی به تربیت نوه و قهر با پدر و مادر در امر تربیت است و سوی دیگرش ایفای نقش پدری و مادری و فاصله گرفتن از جایگاه مشاور.
از یاد نباید برد که پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نقشی هویت ساز برای کودکان دارند. پس نباید مقابل کودک از سوی پدر و مادر مورد مواخذه قرار گیرند و همین اتفاق نباید بالعکس از سوی پدربزرگ و مادربزرگ نسبت به پدر و مادر رخ دهد. کودک هم برای پدر و مادر و هم برای پدربزرگ و مادربزرگ نقشی حمایتی قائل است و اختلاف میان آنها در حضور کودک، ناگهان او را دچار خلأ عاطفی و بحران حمایتی می کند.
با این همه پدربزرگ ها و مادربزرگ های امروزی کاری سخت در مواجهه با نوه خود در پیش دارند. ابتدا باید کمی خود را مُد روز کنند، چراکه اگر کودک احساس کند پدربزرگ و مادربزرگش از بدیهی ترین موضوعات روزمره ای که او با آن مواجه است، اطلاعی ندارد، نمی تواند به آنها تکیه کند.
همچنین آنها باید برای نوادگان خود وقت بگذارند و گوش شنوا برای حرف هایشان داشته باشند. کیست که نداند کودکان بازی و زیاد حرف زدن و پرسیدن و جستجو کردن را دوست دارند و پدربزرگ و مادربزرگ ها نباید به این نیازها پاسخی منفی دهند.
این را هم باید گفت که پدربزرگ و مادربزرگ خوب، پدربزرگ و مادربزرگی منفعل نیست، بلکه باید با انتقاد سازنده و نه ایراد گرفتن پی درپی و ناامیدکننده، نوه را نسبت به راهنمایی و حمایت آگاهانه امیدوار کرد. پدربزرگ ها و مادربزرگ ها می توانند در قالب بازی، ساختن کاردستی یا خواندن داستان های جذاب، انتقادهای احتمالی خود از نوه را غیرمستقیم بیان کنند چراکه مهم ترین توصیه روان شناسان به پدربزرگ ها و مادربزرگ ها این است که سعی نکنند با نصیحت مستقیم و سخنرانی های طولانی که شاید به ظاهر با سکوت تائیدآمیز کودک همراه باشد نوه را از خود دور کنند.
همچنین اگر می خواهید برای نوه تان جذاب باشید تا همیشه در کنارتان باشد، بهتر است ورزش، رژیم غذایی مناسب، حفظ شادابی و زیبایی و آراستگی و رعایت بهداشت و مطالعه را فراموش نکنید، چراکه نبود هر یک از آنها می تواند نوه را از شما دور کرده و جایگاهتان را به انسان هایی که فقط «چون بزرگ تر هستند، باید به آنان احترام گذاشته شود»، تقلیل دهد.
این را هم اضافه کنیم که باید توجه کنید نوه شما تنها یک پدربزرگ و مادربزرگ ندارد و پدربزرگ و مادربزرگ دیگری نیز هستند که نوه شما به آنان نیز علاقه مند است. پس رقابت منفی با آنها را کنار گذاشته سعی نکنید حس مثبت نوه به خودتان را به بهای بدبینی به طرف مقابل بخرید. فراموش نکنید، رفتارهای کوچک شما در شکل گرفتن شخصیت فرزند بسیار موثر است و نباید با تکرار مداوم این جملات که کودک چه کسی را بیشتر دوست دارد، از او شخصیتی حسود ساخت.
بهروز باشید
حتی اگر در را ببندید، از پنجره وارد می شود. تکنولوژی های امروزی چنین است، شهرفرنگ قدیمی نیست که تنها از دریچه ای کوچک دنیایی مدرن را ترسیم کند و بشود کودک را از نظر انداختن به این دریچه منع کرد. کودک امروز شما، جوان آینده است و آینده در دست تکنولوژی هایی است که ناآگاهی و بی اطلاعی از آن بسیار مخرب تر از آشنایی و فهم معذوریت هایش است.
امروزه کم نیستند پدر و مادرهایی که می پرسند نسبت فرزندشان با اینترنت و ماهواره و تبلت و شبکه های اجتماعی و بازی های رایانه ای و گوشی های هوشمند و انواع و اقسام تکنولوژی های امروزی چیست؟ خیلی ها نگرانند جهان مجازی چنان ذهن و هوش و حواس فرزندشان را برباید که در جهان واقعی نتوانند نسخه ای برای درمانش بپیچند و البته این نگرانی چندان هم بیراه نیست!
بسیاری از پژوهش ها نشان می دهد رها کردن کودک در دنیای عجیب و غریب تکنولوژی های امروزی با همه رنگ و لعاب و جذابیت هایی که دارد، او را نسبت به معایب دنیای مجازی آسیب پذیر می کند. اما راه مقابله با این آسیب پذیری، دور نگه داشتن کودک از دستاوردهای به اصطلاح امروزی بشر هم نیست.
بنابراین برای آن که بتوانیم کودکی آگاه و در عین حال باهوش نسبت به علوم و ابزارهای روز داشته باشیم ، ابتدا باید به عنوان پدر و مادر، آگاهی خود از تکنولوژی های جدید را بالا ببریم تا کودک برای استفاده از این دست ابزارآلات متکی به راهنمایی ما باشد.
بدیهی است وقتی فرزند پدر و مادرش را کاملا بی اطلاع از اینترنت و شبکه های اجتماعی می یابد، نمی تواند به توصیه های او درباره آسیب های این امکانات اعتماد کند.
که البته برای اطلاعات داشتن، حتما نباید کاربر این تکنولوژی ها بود، اما می توان با پرس وجو و مطالعه، آماده پاسخ به سوالاتی بود که کودک دیر یا زود از ما درباره اینترنت و ماهواره و امکانات جدید تلفن های همراه و... می پرسد و پنهان کردن این ابزارها هم معمولا نه شدنی است و نه لازم.
کودک باید احساس کند پدر و مادرش توصیه هایی واقع بینانه دارند، پس به استقلال شخصیتی او احترام بگذارید، دوستانش که ممکن است حتی معتاد به این ابزارها باشند را مورد تمسخر یا توهین قرار ندهید، با محیط آموزشی که در آن قرار دارد هماهنگ باشید تا کودک در دو نظام تربیتی دور از هم دچار پارادوکس فکری و فرهنگی نشود.
تکنولوژی را وقتی وارد خانه کنید که پیش از آن آموزش های لازم داده شده و هشدارهای منطقی نهادینه شده باشد و اصطلاحا فرهنگ استفاده از آن برای کودک جاافتاده باشد.
اگر فکر می کنید در مسیر استفاده از برخی ابزارهای روز باید محدودیت هایی برای کودک ایجاد کنید، دلیل این محدودیت را برای او توضیح دهید تا قانع شود. از یاد نبرید که بدترین نوع محدودسازی، استفاده از روش های استبدادی و به کار بردن پیاپی عباراتی است نظیر «همینی که من می گم...»از پرسش های کودک استقبال کرده و بدون نفی اطلاعاتی که از این سو و آن سو به دست آورده، بتدریج و گام به گام نسبت به اصلاح ذهنیتی که دارد، تلاش کنید.
خلاصه برای آن که بتوانید فرزندی داشته باشید به روز و آگاه نسبت به کارکردهای منفی و مثبت ابزارهای جدید ارتباطی، ابتدا خود را به روز کنید و بعد سعی کنید منطقی باشید تا اعتماد متقابلی شکل بگیرد و تنها در پرتو این اعتماد مشترک است که می شود امیدوار به استفاده سالم از ابزارهایی چون اینترنت و ماهواره بود.
روانشناسی بالینی
روانپزشکی,روانشناسی رشد کودک,روانشناسی شخصیت,مشاوره کنکوری,روانشناسی جنایی
زناشویی,رفتاردرمانی,تست, مشاوره,کلینیک روانشناسی,درمان استرس,درمان افسردگی
روانشناسی بالینی : چت روانشناسی,روانشناسی تربیت,بزرگ ترین سایت مشاوره,تست شخصیت,روانپزشکی تخصصی,روانشناسی سلامت روانشناسی شخصیت,روانپزشکی,روانشناسی سلامت,تحقیق درباره روانشناسی,نازی چت , , , , , , , , , , , , , , , , ,